Het open boek

Boeken. Ik heb daar iets mee. Boeken over reizen, fotografie, video en heel veel techniek, maar ook over de geschiedenis van onze kustlijn. De kustlijn die strekt rondom onze binnenwateren, maar ook die grenst aan de Noordzee en Waddenzee.

Met een dubbele kustlijn die de eilanden omringt en het grootste dynamische wetland gebied op onze planeet Aarde is dit een enorme bron van verhalen. Verhalen en geschiedenis over de eilanden, de natuur, de mensen en alles wat leeft binnen de grenzen van de Wadden. En op elk eiland vind je een boekhandel, met prachtige boeken. Pagina’s vol herinneringen en woorden vastgelegd door mensen die prachtig kunnen schrijven en over hun boeken met verhalen kunnen vertellen.

Op Texel vind je in Den Burg de boekhandel ‘Het open boek’, die ik bij elk bezoek aan Texel ‘heel even’ bezoek. Soms voor een recente release, maar ook steeds vaker, net als afgelopen weekend, voor een boek met een verhaal. Een nieuwe interesse bracht mij naar de winkel met de vraag of ze ook een boek hadden over ‘de Rede van Texel’. Vroeger werd die naam gespeld als Reede van Texel, het was ooit een enorme ankerplaats voor schepen aan de zuidoosthoek van Texel.

Van de 15de tot het begin van de 19de eeuw was de Reede van Texel van belang voor de scheepvaart vanuit het gehele Zuiderzeegebied. Op de Reede wachtten schepen op een gunstige wind om uit te zeilen, of namen zij bijvoorbeeld proviand en water in. Ook functioneerde de rede als overslagplaats voor schepen die beladen een te grote diepgang hadden voor de Zuiderzee. De bloeitijd van de Rede van Texel lag globaal tussen 1500 en 1800. In de negentiende eeuw kwam een eind aan het gebruik om bij Texel te ankeren. Havens veranderden en door de Afsluitdijk werd alles rondom dat gebied anders. (informatiebron: Wikipedia).

De mevrouw achter de balie draaide zich om met de woorden ‘een ogenblik, ik haal even mijn man’. We kennen elkaar nog steeds niet van naam, maar ik werd door hem als een boekenvriend ontvangen. Ik kreeg niet alleen een boek, maar daarnaast ook een verhaal. Een boek over de ‘Schatten van het Schervenwrak’ werd speciaal van achteruit de winkel gehaald. Ik verwachtte de hoofdprijs, maar dat viel enorm mee: 20 Euro, en daar kreeg ik een berg aan informatie bij verteld als aanvulling op het boek.

Tijdens zijn verhaal rees hij zijn hand en vinger ‘Oh wacht! Een ogenblik’ en opnieuw verdween hij weer achterin de winkel waarna hij opnieuw met een boekje naar de balie kwam. Een prachtig lichtblauw boekje met de titel ‘Kikkertje lief’.

Ze hadden het boekje uitgegeven en het exemplaar wat hij in handen had was het laatste boek wat hij nog had. Helaas niet te koop. Hij vertelde mij dat een aantal jaren geleden onderzoeker Perry Moree in het Public Record Office in Londen op een bijzonder pakketje brieven stuitte. Ze bleken afkomstig van Aagje Luijtsen, een Texelse vrouw die de brieven tussen 1776 en 1780 had geschreven aan haar echtgenoot Harmanus Kikkert, stuurman in dienst van de VOC. Ze waren als oorlogsbuit in het Engelse archief terechtgekomen, nadat Harmanus’ schip in 1781 door de Engelsen bij Kaap de Goede Hoop was veroverd.

Het bleek een uitzonderlijke vondst, omdat de brieven een heel nieuw verhaal vertellen. Niet dat van mannen op hun verre reizen over wereldzeeën, maar het verhaal van een jonge vrouw die jarenlang in onzekerheid wacht op de terugkeer van haar ‘Kikkertje lief’. In een taal van twee eeuwen geleden wordt Aagje Luijtsen voor ons verrassend herkenbaar gemaakt.

Haar brieven zijn levendig en teder, vol dagelijkse details maar ook vol menselijk drama. Ze geven een prachtig beeld van het leven van alle dag op Texel in de achttiende eeuw. De brieven bevatten veel woorden die ze aangepast hebben. Bijvoorbeeld woorden met dubbele klinkers die enkel geschreven zijn. De brieven zijn door de makers van het boek leesbaar gemaakt. Op een pagina de originele brief en op de pagina ernaast dezelfde tekst gecorrigeerd.

Achterin het boek een losse pagina met een lied, geschreven door de vrouw, zonder de muziek. Daar is wel een mooie compositie voor gemaakt. Een andere losse pagina in het boek bevat een laatste brief die later is gevonden en toegevoegd aan het boek. Hermanus heeft zijn laatste reis helaas niet overleefd. Zijn vrouw bleef alleen achter met hun kinderen en heeft nooit geweten of hij haar brieven had gelezen. Maar het verhaal eindigd voor ons minder triest want hij heeft ze allemaal kunnen lezen. ‘Kikkertje lief’ eindigd als een prachtig tijdsbeeld in een boekje na een reis van duizenden kilometers. Dat hadden die twee geen van beiden ooit kunnen bedenken.

De tijd vloog met zo’n prachtig verhaal. Tussendoor viel mijn oog op een boekje van Jan Wolkers naast de kassa, het werd mijn zoveelste aankoop. De titel: ‘Genialiteit staat nooit buitenspel’. Gesigneerd door Onno Blom. Ik pakte het boek en voorin de handtekening van Onno, met daaronder een stempel met de handtekening van Jan in het rood. ‘Dat is niet goed, het is rood!’ zei de man. ‘Maar waarom is dat niet goed?’ vroeg ik hem. ‘Jan schreef zijn handtekening altijd met een rode pen en die tekening maakte hij eronder. Dit is van een stempel’.

Toen ik hem vertelde dat ik dat juist origineel vind legde hij meteen een ander boekje van Jan voor mij neer met de titel ‘Omringd door Zee’. Ik keek voorin het boek: exact dezelfde handtekening, maar dan in het zwart. Geniale verkoop truc of een verhaal, zeg het maar. Ik kon er om lachen en voor de prijs kon ik ze al helemaal niet laten liggen.

Als laatste vond ik nog een prachtig boekje van John Cleese: ‘Creativity, a short and cheerful guide’. Mooier kon ik mijn bezoek niet afsluiten. Verhalen in inspiratie voor meer en dat allemaal voor een paar tientjes aan boeken. Het was bijna een voorstelling, dankjewel! Zo fijn dat jullie er zijn en blijf die verhalen met jullie klanten delen.

Op Texel bij boekhandel ‘Het open boek‘ en bij ‘Nauta boek‘, op Vlieland bij ‘Van Ham-Jeltes’, op Terschelling bij ‘Boekhandel Funke‘ (West-Terschelling) en ‘Boekhandel Rosenberg‘ (Midsland) en natuurlijk ‘de Boekenboer‘ in Formerum, op Ameland: ‘Boekhandel van den Brink‘ (Nes) en ‘Enjoy books‘ (Hollum), op Schiermonnikoog: ‘Kolstein lifestyle en boeken‘. De mooiste tijdsbesteding tijdens, voor of na je eiland bezoek.

Ik kan natuurlijk al die boekjes online bestellen. Kwestie van zoeken en klikken, maar zeg nou zelf: al die extra informatie en verhalen, die vind je nergens online. Ik haal ze veel liever op de eilanden zelf en ik kijk er iedere keer weer naar uit.